ଜଳଧାରଣ ଏବଂ HPMC ର ତାପମାତ୍ରା ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ

1. HPMC ର ଗଠନ ଏବଂ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ

HPMC ପ୍ରାକୃତିକ ସେଲୁଲୋଜର ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ, ମୁଖ୍ୟତଃ ସେଲୁଲୋଜ ଶୃଙ୍ଖଳରେ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ସିପ୍ରୋପିଲ୍ (-C3H7OH) ଏବଂ ମିଥାଇଲ୍ (-CH3) ଗୋଷ୍ଠୀ ପ୍ରବେଶ କରି, ଯାହା ଏହାକୁ ଭଲ ଦ୍ରବଣୀୟତା ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଗୁଣ ପ୍ରଦାନ କରେ। HPMC ଅଣୁରେ ଥିବା ହାଇଡ୍ରୋକ୍ସିଲ୍ ଗୋଷ୍ଠୀ (-OH) ଜଳ ଅଣୁ ସହିତ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ବନ୍ଧ ଗଠନ କରିପାରିବ। ତେଣୁ, HPMC ଜଳକୁ ଶୋଷଣ କରିପାରେ ଏବଂ ଜଳ ସହିତ ମିଶ୍ରଣ କରିପାରେ, ଯାହା ଜଳ ପ୍ରତିଧାରଣକୁ ଦର୍ଶାଏ।

 

ଜଳଧାରଣ ଏକ ପଦାର୍ଥର ଜଳଧାରଣ କ୍ଷମତାକୁ ବୁଝାଏ। HPMC ପାଇଁ, ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଜଳଧାରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ସିଷ୍ଟମରେ ଜଳ ପରିମାଣ ବଜାୟ ରଖିବାର କ୍ଷମତାରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ, ବିଶେଷକରି ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା କିମ୍ବା ଉଚ୍ଚ ଆର୍ଦ୍ରତା ପରିବେଶରେ, ଯାହା ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ଜଳର ଦ୍ରୁତ କ୍ଷତିକୁ ରୋକିପାରେ ଏବଂ ପଦାର୍ଥର ଆର୍ଦ୍ରତା ବଜାୟ ରଖିପାରେ। ଯେହେତୁ HPMC ଅଣୁରେ ଜଳଧାରଣ ଏହାର ଆଣବିକ ଗଠନର ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟା ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ଭାବରେ ଜଡିତ, ତେଣୁ ତାପମାତ୍ରା ପରିବର୍ତ୍ତନ ସିଧାସଳଖ HPMCର ଜଳ ଅବଶୋଷଣ କ୍ଷମତା ଏବଂ ଜଳଧାରଣକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ।

 

2. HPMC ର ଜଳଧାରଣ ଉପରେ ତାପମାତ୍ରାର ପ୍ରଭାବ

HPMC ର ଜଳଧାରଣ ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କକୁ ଦୁଇଟି ଦିଗରୁ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇପାରିବ: ଗୋଟିଏ ହେଉଛି HPMC ର ଦ୍ରବଣୀୟତା ଉପରେ ତାପମାତ୍ରାର ପ୍ରଭାବ, ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ହେଉଛି ଏହାର ଆଣବିକ ଗଠନ ଏବଂ ଜଳୀୟକରଣ ଉପରେ ତାପମାତ୍ରାର ପ୍ରଭାବ।

 

୨.୧ HPMC ର ଦ୍ରବଣୀୟତା ଉପରେ ତାପମାତ୍ରାର ପ୍ରଭାବ

ପାଣିରେ HPMC ର ଦ୍ରବଣୀୟତା ତାପମାତ୍ରା ସହିତ ଜଡିତ। ସାଧାରଣତଃ, ବର୍ଦ୍ଧିତ ତାପମାତ୍ରା ସହିତ HPMC ର ଦ୍ରବଣୀୟତା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ। ଯେତେବେଳେ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ଜଳ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ଅଧିକ ତାପଜ ଶକ୍ତି ହାସଲ କରନ୍ତି, ଯାହା ଫଳରେ ଜଳ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ କ୍ରିୟା ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଏ, ଯାହା ଫଳରେ ଏହାର ବିଲୋପକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯାଏ। ଏଚପିଏମସି। HPMC ପାଇଁ, ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଏକ କୋଲଏଡାଲ୍ ଦ୍ରବଣ ଗଠନକୁ ସହଜ କରିପାରେ, ଯାହା ଦ୍ଵାରା ପାଣିରେ ଏହାର ଜଳ ପ୍ରତିଧାରଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ।

 

ତଥାପି, ଅତ୍ୟଧିକ ତାପମାତ୍ରା HPMC ଦ୍ରବଣର ସାନ୍ଦ୍ରତା ବୃଦ୍ଧି କରିପାରେ, ଯାହା ଏହାର ରିଓଲୋଜିକାଲ୍ ଗୁଣ ଏବଂ ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ। ଯଦିଓ ଏହି ପ୍ରଭାବ ଦ୍ରବଣୀୟତାର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସକାରାତ୍ମକ, ଅତ୍ୟଧିକ ତାପମାତ୍ରା ଏହାର ଆଣବିକ ଗଠନର ସ୍ଥିରତାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରେ ଏବଂ ଜଳଧାରଣ ହ୍ରାସ କରିପାରେ।

 

୨.୨ HPMCର ଆଣବିକ ଗଠନ ଉପରେ ତାପମାତ୍ରାର ପ୍ରଭାବ

HPMC ର ଆଣବିକ ଗଠନରେ, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ବନ୍ଧ ମୁଖ୍ୟତଃ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ସିଲ୍ ଗୋଷ୍ଠୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଜଳ ଅଣୁ ସହିତ ଗଠିତ ହୁଏ, ଏବଂ ଏହି ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ବନ୍ଧ HPMC ର ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ସହିତ, ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ବନ୍ଧନର ଶକ୍ତି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ, ଯାହା ଫଳରେ HPMC ଅଣୁ ଏବଂ ଜଳ ଅଣୁ ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଧନ ଶକ୍ତି ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଏ, ଯାହା ଫଳରେ ଏହାର ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ। ବିଶେଷକରି, ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି HPMC ଅଣୁରେ ଥିବା ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବ, ଯାହା ଫଳରେ ଏହାର ଜଳ ଶୋଷଣ ଏବଂ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା ହ୍ରାସ ପାଇବ।

 

ଏହା ସହିତ, HPMC ର ତାପମାତ୍ରା ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ଏହାର ଦ୍ରବଣର ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଆଚରଣରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ। ବିଭିନ୍ନ ଆଣବିକ ଓଜନ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରତିସ୍ଥାପକ ଗୋଷ୍ଠୀ ସହିତ HPMC ର ବିଭିନ୍ନ ତାପଜ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ଥାଏ। ସାଧାରଣତଃ କହିବାକୁ ଗଲେ, କମ୍ ଆଣବିକ ଓଜନ HPMC ତାପମାତ୍ରା ପ୍ରତି ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ, ଯେତେବେଳେ ଉଚ୍ଚ ଆଣବିକ ଓଜନ HPMC ଅଧିକ ସ୍ଥିର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ। ତେଣୁ, ବ୍ୟବହାରିକ ପ୍ରୟୋଗରେ, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ତାପମାତ୍ରାରେ ଏହାର ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତାପମାତ୍ରା ପରିସର ଅନୁସାରେ ଉପଯୁକ୍ତ HPMC ପ୍ରକାର ଚୟନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ।

 

୨.୩ ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭବନ ଉପରେ ତାପମାତ୍ରାର ପ୍ରଭାବ

ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା ପରିବେଶରେ, ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ହେଉଥିବା ତ୍ୱରିତ ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭବନ ଦ୍ୱାରା HPMC ର ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରଭାବିତ ହେବ। ଯେତେବେଳେ ବାହ୍ୟ ତାପମାତ୍ରା ଅତ୍ୟଧିକ ଥାଏ, HPMC ସିଷ୍ଟମରେ ଥିବା ପାଣି ବାଷ୍ପୀଭବନ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଥାଏ। ଯଦିଓ HPMC ଏହାର ଆଣବିକ ଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ କିଛି ପରିମାଣରେ ପାଣି ଧରି ରଖିପାରେ, ଅତ୍ୟଧିକ ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା HPMC ର ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା ଅପେକ୍ଷା ସିଷ୍ଟମକୁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ପାଣି ହରାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିପାରେ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ, HPMC ର ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ, ବିଶେଷକରି ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା ଏବଂ ଶୁଷ୍କ ପରିବେଶରେ।

 

ଏହି ସମସ୍ୟାକୁ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ, କିଛି ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଉପଯୁକ୍ତ ହ୍ୟୁମେକାଣ୍ଟ ଯୋଡ଼ିବା କିମ୍ବା ସୂତ୍ରରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକୁ ସଜାଡ଼ିବା ଦ୍ୱାରା ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା ପରିବେଶରେ HPMCର ଜଳ ପ୍ରତିଧାରଣ ପ୍ରଭାବକୁ ଉନ୍ନତ କରାଯାଇପାରିବ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ସୂତ୍ରରେ ସାନ୍ସିସିଟି ମଡିଫାୟରକୁ ସଜାଡ଼ିବା କିମ୍ବା ଏକ କମ୍-ଅସ୍ଥିର ଦ୍ରାବକ ଚୟନ କରିବା ଦ୍ୱାରା, HPMCର ଜଳ ପ୍ରତିଧାରଣକୁ କିଛି ପରିମାଣରେ ଉନ୍ନତ କରାଯାଇପାରିବ, ଯାହା ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭବନ ଉପରେ ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧିର ପ୍ରଭାବକୁ ହ୍ରାସ କରିବ।